Mensen zijn als lemmingen. We rennen als een dolle kudde richting de privacy afgrond. We doen dat zonder te weten waar we naartoe rennen. We vragen ons het niet eens af. We rennen allemaal in dezelfde richting omdat ‘iedereen’ rent. Mochten er al mensen zijn die ons wanhopig proberen te waarschuwen voor de naderende afgrond dan verpletteren we deze mensen. We hebben geen tijd om naar hen te luisteren. We moeten door. We kunnen niet zonder. We volgen de horde. Wij worden gestuurd.
En we laten ons willig sturen.
De wereld wordt kleiner, de onmacht van het individu groter
In vergelijking met zeg 100 jaar geleden is de wereld voor ons als individu vele malen kleiner geworden. De hoeveelheid informatie die we ter beschikking hebben vele malen groter. Onoverbrugbare afstanden bestaan niet meer. We zijn op ieder moment in staat live te volgen wat er aan de andere kant van de wereld gebeurd.
Wanneer je kijkt naar de invloed die we – als individu – op diezelfde wereld kunnen uitoefenen dan kun je niet anders concluderen dat die bijna nul is.
Zelfs de invloed die wij als individu hebben op onze directe leefomgeving is aan het verdampen. Het ‘individu’ telt niet. Alleen de massa heeft invloed. Voorbeeld? Denk aan de invloed van Europa op wet- en regelgeving in je eigen omgeving en hoe moeilijk het is om daar invloed op uit te oefenen.
De onstuitbare schaalvergroting
Bagels & Beans
Alles moet groter. Zelfs als het kleiner moet. We gaan niet meer naar Mc Donnalds (grote, ongezonde, lawaaiige vreetschuur), we kiezen voor Bagels & Beans (klein, gezond, gezellig, rustig). Maar die gezellige kleine Bagels & Beans met het hippe interieur is in wezen niet anders dan de Mc Donnalds. Het is een concept dat van stad naar stad, van land naar land gekopieerd wordt. Iedere stad waar je komt heeft een (of meer) Mc Donnalds, KFC, Starbucks en New York Pizza. En over een paar jaar een Bagels & Beans (nu 67 vestigingen).
Dit heeft gevolgen voor de keuzes die wij (kunnen) maken. Net als de lokale supermarkt zullen de restaurants niet verdwijnen. Echter, de buurtsuper werd Jumbo of Albert Heijn. En zo wordt dat gezellige koffietentje in het centrum een Bagels & Beans.
Wij bepalen als individu steeds minder bij wie we onze boodschappen doen of bij wie we onze bak koffie drinken. Alleen de massa heeft invloed op waar wij het ‘prettig’ vinden om boodschappen te doen of waar wij ‘gezellig’ onze kop koffie drinken. Onze keuze als individu wordt meer en meer beperkt tot dat wat die grote massa wil. Alternatieve keuzes verdwijnen, of worden in snel tempo een concept dat – opnieuw – de massa bedient.
Dit proces van schaalvergroting lijkt vooralsnog niet te stuiten
We geven steeds meer privacy op, en weten niet waarom
Eens, het fenomeen zoals hierboven beschreven maakt nog niet dat we onder een ‘dictatuur’ leven. Daarvoor kijken we beter naar onze digitale wereld. Google, Facebook maar ook vele andere internetbedrijven bepalen in steeds sterkere mate ons gedrag. Deze bedrijven weten alles van ons, simpelweg omdat we hen daar toestemming voor geven. We geven deze bedrijven toestemming om te volgen waar we zijn, met wie we contact hebben, waar, wanneer en van wat we foto’s maken, wie we berichten sturen, wat er in die berichten staat, wat we kopen, waar we wat kopen, hoeveel geld we waaraan uitgeven. En nog véél meer. Al die informatie geven wij weg omdat a) we de applicaties dan ‘gratis’ kunnen gebruiken en b) omdat we menen daardoor deze bedrijven ‘beter in staat te stellen het aanbod op ons af te stemmen’.
Ja, slaap lekker.
Heb je jezelf wel eens de vraag gesteld wat al die bedrijven met die informatie doen en waarvoor zij dat eigenlijk nodig hebben?
En vooral: WAT zij er allemaal mee kunnen en WAT dit betekent voor onze privacy?
Er zijn meerdere redenen waarom je dit als individu gevaarlijk zou mogen vinden. Ik noem er twee.
1: Alles wat je doet kan tegen je gebruikt worden
“Ik heb geen geheimen.” Het is een veelgebruikt argument om de enorme druk op onze privacy door internet bedrijven te bagatelliseren. Het zou niet onverstandig zijn je te realiseren dat alle informatie die je op het Internet over jezelf prijsgeeft nooit meer verdwijnt. Anders gezegd: je hebt NU geen geheimen, maar de (politieke) situatie kan best zodanig veranderen dat je zou wensen dat je bepaalde zaken voor jezelf had gehouden. Er zijn voorbeelden van de gevolgen van een tweet of zoekopdrachten bij Google die verduidelijken dat dit niet een doemscenario is van mensen met een pessimistisch toekomstbeeld.
2: Vernauwing van het venster op de wereld
Wanneer Google op basis van massale parameters in combinatie met mijn eigen ‘gedragsgeschiedenis’ meent te weten WAT ik zoek dan bepaalt die zoekmachine dus ook welke zoekresultaten ik voorgeschoteld krijg. Handig, als je een paar schoenen zoekt. Immers; het aanbod is gigantisch. Maar hoe zit het met andere informatie die ik zoek? Vind ik dan nog de informatie die ik werkelijk zoek? Of heeft Google voor mij bepaald welke informatie voor mij het meest geschikt is?
Probeer het maar eens uit. Als jij en je partner of een vriend(in) allebei een eigen apparaat hebben vul dan eens bij Google dezelfde zoekterm in. Je zult zien dat de resultaten op die zoekterm voor jullie beiden significant anders kan zijn.
Een zoekterm in Google levert je dus geen ongefilterde zoekresultaten op en daarmee vernauwd jouw venster op de wereld. Het is ook naïef te denken dat Google je alles geeft wat gevonden kan worden. Waarom zou Google bepaalde informatie er niet bewust uitfilteren? Dat deed Google namelijk al eerder, onder druk van bijvoorbeeld de Nederlandse overheid.
Niet meedoen is niet langer een optie
Nee, niet meedoen is echt steeds minder een optie. Je moet bijna wel Internet gebruiken en je moet meer en meer je gegevens afstaan aan bedrijven of organisaties waarmee je via het Internet contact hebt. En niet alleen omdat ‘al je vrienden, familieleden, collega’s en andere relaties’ het gebruiken.
Simpel voorbeeldje: wij hebben een Sarista koffiemachine. Gewoon gekocht in de winkel. Nu zijn er nieuwe bonencontainers voor deze machines. Die van ons is versleten. Deze kun je dus alléén via Bol.com kopen. En zonder een het geven van je persoonlijke gegevens kun je bij Bol.com niets kopen.
Techniek is als tijd: het kent alleen een voorwaartse beweging
Techniek wordt niet eerder losgelaten dan dat het is vervangen voor nieuwere techniek. Daarbij, waar tijd alleen maar in onze beleving sneller gaat naarmate we ouder worden, de ontwikkeling van techniek gaat – gevoed door ontwikkelingen in diezelfde techniek – steeds sneller.
De eerste auto reed in 1885. Wanneer we kijken naar een auto in 1985, 100 jaar later, dan zien we wel technische vooruitgang, maar die is niet te vergelijken met de ontwikkelingen van de auto in de periode tussen 1985 en 2016.
Het internet begint eigenlijk pas in 1979 met de opkomst van Usenet, een soort elektronisch prikbord. Het verschil tussen Usenet uit 1979 en het huidige Internet is net zo groot als het maken van een kampvuur met een vuursteentje en je huis verwarmen middels een moderne CV ketel. En dat in nog geen 40 jaar.
Techniek kent geen weg terug. Internetbedrijven en bedrijven die internet gebruiken hebben de techniek om meer en meer van ons te weten te komen. Die ontwikkeling zal niet stoppen, geen bedrijf zal geen gebruik maken van mogelijkheden die de techniek biedt om zijn product aan de man te brengen. En zeg nou niet dat de politiek dat wel gaat regelen. Ook de politiek (denk aan de Patriot Act) maakt dankbaar gebruik van de technische mogelijkheden om ons te scannen, analyseren en eventueel te (ver)volgen. Wist je bijvoorbeeld dat ALLE telefoongesprekken tussen Amerikanen door de overheid worden opgenomen?
Het leven na Google, Facebook en Bol.com
Niets is voor altijd. Wij mensen niet, bedrijven niet, organisaties niet en zelfs wereldmachten hebben geen eeuwig leven. En natuurlijk is er leven na Facebook, Google en Bol.com. Het is mijn stellige overtuiging dat er een generatie komt die niet bereid is om alles maar met iedereen te delen en die weer gaat hechten aan privacy. Misschien nog niet in de komende 10 jaar, maar die generatie komt.
De grote vraag voor mij is: hoe gaat dat er dan uitzien? Immers, de techniek doet geen stap terug en wordt ook niet buiten gebruik gesteld (tenzij een partij als IS aan de macht komt).
Kernwapens bijvoorbeeld worden tegenwoordig door ieder weldenkend mens afgewezen. Maar ze zijn nooit ‘uit de wereld geholpen’. De techniek om kernwapens te maken bestaat nu eenmaal, dus zijn er kernwapens. Al was het alleen maar omdat niemand het risico wil lopen zelf geen kernwapens te hebben terwijl die vijandige buurman ze wel heeft, of mogelijk heeft.
De poolkappen moeten niet alleen eerst smelten, waarschijnlijk gaat de massa de klimaatverandering pas serieus nemen wanneer het water over de dijken komt. Dus; als het te laat is.
Zal het ook zo gaan met het Internet en Privacy? Dat we pas inzien dat we onze hele ziel en zaligheid hebben weggegeven in ruil voor ‘gratis’ toepassingen op het moment dat het zich echt persoonlijk tegen ons keert en we tot de conclusie komen dat er geen weg meer terug is?
Kan een generatie die haar privacy terug wil die ook terug veroveren?
Of is het wellicht al te laat?
P.s. Ik begin dit stuk met ‘Mensen zijn als lemmingen’. Wist je dat het verhaal dat lemmingen zich massaal vanaf een klif in zee storten helemaal niet waar is?
