Blijf uw hersenen de baas!

Eind september 1009 kreeg Berend Quest een oog ‘probleempje’. Een vuiltje, een wondje, een infectie en daarna ziekenhuis, pijn en een oog dat nog maar voor 16% meedoet. En die 16% is licht dat door een douchegordijn naar binnen valt. Je ziet er geen ruk door.
Vervelend, maar daar gaan we het niet over hebben.
Wat de hersenen van Berend doen met dat gebrek, dat is interessanter.

Eén oog betekent vooral een probleem met het zien van diepte. Parkeren wordt een ramp bijvoorbeeld, het slaan van een spijker in een wand betekent vanaf de zijkant kijken hoe ver de spijker al in het hout zit.
Iets aan een haakje ophangen wordt irritant, en een laatste traptrede een drama.

Maar, wat opvalt is dat de hersenen op welhaast briljante wijze de helpende hand bieden.
Daar waar de ogen het niet goed waarnemen, vullen de hersenen de gaten gewoon in.
Een voorbeeld:

In de auto. De versnellingspook staat tussen mij en de bijrijdersstoel. De pook bevindt zich, normaliter, gewoon in het blikveld en, ook al kijk je er niet bewust naar, je neemt dat ding wel waar. Berend niet. Hij kijkt naar rechts omdat hij meent een balletje te zien dat op de grond voor de bijrijder ligt. Eenmaal de blik er op gericht ziet hij pas dat het de versnellingspook is.
Maar: wanneer Berend de versnellingspook zoekt, dan treedt dit fenomeen niet op. Hij ziet dan altijd en alleen de versnellingspook en denkt nooit dat hij een balletje op de grond ziet. Wat wel gebeurd is dat hij naar de handrem grijpt, in de overtuiging dat dit de versnellingspook is.

Dus:
Wanneer de hersenen van Berend niet vooraf weten wat hij wil zien, dan speelt zijn gebrek op en moet hij het beeld verder analyseren en onderzoeken.
Wanneer vooraf de opdracht aan de hersenen luidt om de versnellingspook te zoeken, dan ziet Berend de versnellingspook ook al is het object de waarnaar hij grijpt iets anders.

Ja, maar Berend, dat weten we toch allemaal!! Dat je hersenen dat kunnen.
Dat zal, maar, bent u het zich ook bewust?
Dat wij dus zien wat wij willen zien en horen wat wij willen horen tenzij wij onze hersenen openstellen, en aandacht hebben voor de boodschap die wordt uitgezonden?

Neem Wilders.
Gisteren op Twitter wordt rondgebazuind dat Wilders tijdens het debat gezegd zou hebben dat een ‘illegaal met een blinde darm ontsteking wel, en een illegaal met kanker niet aanspraak kon maken op medische zorg’.
Maar, dat zei Wilders pertinent niet.
Wilders zei: ‘Ik ben geen arts, dat moeten medici maar bepalen, wat spoedeisend is en wat niet’.
En dat is wezenlijk een ander verhaal.

Ik kan mij voorstellen dat de tweep die boodschap oprecht gehoord meent te hebben. Want, wanneer je geen fan van Wilders bent dan gaan je verwachtingspatroon, het beeld dat je van de man hebt en je antipathie die je jegens de man hebt een rol spelen in jouw waarneming.
Je hersenen maken het verhaal, zeker als je even niet 100% oplet, voor jou compleet en met een door jou gewenste (of verwachte) inhoud.
Dus, gevoed door jouw eigen vooroordelen, angsten, verwachtingen en beeldvorming.

Het is een prachtig fenomeen, onze hersenen.
En ik ben blij dat mijn hersenen mij momenteel helpen de gaten in mijn blikveld op te vullen.
Het maakt echter ook duidelijk dat luisteren, kijken en lezen concentratie en onverdeelde aandacht vragen wil je zuiver kunnen waarnemen.

Die grijze brij moet je gebruiken om wat er gezegd, getoond en geschreven wordt te analyseren, te beoordelen en op waarde te schatten en niet om een half gehoord verhaal af te maken.

Je moet je eigen hersenen wel de baas blijven.