Ik beken verantwoordelijkheid, of toch schuld?

Daar begint het al. Zelfs een titel voor dit stukje wil niet komen. Te cynisch, te dramatisch, te gemakkelijk, te eufemistisch te, te, te. Misschien is dit hele stukje wel te persoonlijk. Waarom dan toch? Misschien is de enige reden dat ik makkelijker schrijf dan dat ik praat.
Ik werd er door mijn zoon van tien aan herinnerd dat op 6 januari mijn oudste zoon, uit een eerder huwelijk, zijn verjaardag vierde. Hij werd zesentwintig. Dat hij ‘zijn verjaardag vierde’ zijn de woorden van mijn jongste zoon.
Ik, als zijn vader weet dat hij jarig was die dag. Dat hij dat ook vierde lijkt mij sterk. Mijn oudste zoon lijdt aan een ernstige alcohol verslaving. En niet sinds kort, nee, dat doet hij al een jaar of twaalf. Ja, u leest het goed: een jaar of twaalf. U rekent snel uit dat mijn zoon dus al sinds zijn veertiende aan de drank is. Dat klopt. Het is zelfs al vanaf zijn twaalfde of dertiende aan de gang, maar die eerste periode zal ik niet meerekenen in zijn verslaving. Toen blowde hij trouwens meer dan dat hij dronk. Hoe dat kan? Een slechte basis, slechte voorbeelden en onvoldoende opvoeding.
Met een slechte basis bedoel ik dat mijn zoon al op tweejarige leeftijd werd geconfronteerd met een scheiding. En die scheiding kwam er niet zomaar. Schreeuwende ruzies, slaande echtgenoot (ja, ik) en voor mijn zoon een vader en een moeder die net zo ver uit elkaar waren gedreven als het Amerikaanse- en het Europese continent. Slechte voorbeelden waren er ook te over. Mijn ex dronk, ik dronk en onze beide families werden ook in alle geledingen geteisterd door overmatig drankgebruik. Zelf heb ik een broer van vijfenveertig die al bij het Leger Des Heils woont en daar, uit sociaal en medisch oogpunt, zijn dagelijkse portie drank krijgt voorgeschreven. Met onvoldoende opvoeding bedoel ik dat een jong kind dat bij een onmachtige moeder woont en een vader heeft die meent dat hij de opvoeding niet kan aanvullen of overdoen tijdens een bezoekregeling van een weekeinde in de veertien dagen, kans loopt de nodige opvoedingsboodschappen te moeten missen. Of hij krijgt ze twee keer, maar niet eenduidig. Mijn zoon heeft altijd netjes in de kleren gelopen, zijn eten op tijd gehad en een dak boven zijn hoofd gehad. ik zal echter niet beweren dat hij niet verwaarloosd is. Ik ben van mening dat wanneer je een kind wil vernielen je dat het beste doet in de eerste levensjaren. En dat is ons gelukt zal ik maar zeggen.
Klinkt dat cynisch?
Ik wordt wel gevraagd of ik mij niet vreselijk beroerd voel onder dit alles. Wat mensen daarmee vaak bedoelen, maar veel minder durven te vragen is of ik mij niet vreselijk schuldig voel. Het antwoord is nee. Of beter: nee, niet meer. ‘Schaam je je dan niet?’, hoor ik u denken. Het antwoord is wederom nee. En ik zal u ook proberen uit te leggen waarom niet.
Er zijn heel wat dingen uit het verleden die ik nu, met mijn huidige kennis en ervaring, inzichten, rust, stabiliteit, evenwicht, liefde en noem zo maar wat op, anders zou doen wanneer ik ze opnieuw zou kunnen doen. Ik zou het dan anders doen, omdat ik het anders zou beleven. Maar hetzelfde geldt wellicht ook wanneer ik over tien of twintig jaar terug kijk op deze periode van mijn leven. Ik bedoel: het is niet dat ik destijds bewust een kind naar de verdommenis aan het helpen was, maar ik was niet bij machte, ontbeerde het vermogen en had niet het inzicht om het anders te doen. Ik had destijds wel het besef dat dit allemaal slecht zou kunnen aflopen voor hem, maar ik was niet in staat om er op dat moment iets anders mee te doen dan dat ik gedaan heb. Daar voel ik mij niet schuldig over. Rationeel gezien dan uiteraard, het is niet zo dat ik geen schuldgevoelens ken.
Ik voel mij wel verantwoordelijk.
Verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen kan ik een ieder ook van harte aanraden, dit in tegenstelling tot het nemen van beslissingen vanuit schuldgevoelens. Vanuit schuldgevoelens heb ik mijn zoon bij mij in huis genomen toen hij een jaar of zestien was, uit schuldgevoelens heb ik hem aan een kamer geholpen toen hij zeventien was, zijn schulden betaald, verplichtingen overgenomen, uit schuldgevoelens kortom, heb ik al heel veel gedaan wat alleen maar tot onmacht, onbegrip en mislukking leidde en zelden of nooit enig perspectief op de wat langere termijn bood.
Uiteindelijk ben ik ook tot de conclusie gekomen dat ik het allemaal deed, niet omdat ik geloofde dat het hem hielp, niet omdat ik dacht dat het het beste was wat er op dat moment voor mij te doen was, ik deed het omdat ik vond dat ik het wel moest doen. Ik was schuldig aan deze ellende. (Ook dit is zo’n voorbeeld van dingen die je later, wanneer het achter je ligt en je andere inzichten hebt gekregen, anders gedaan zou willen hebben.)
Ik voel mij zoals ik eerder opmerkte, wel verantwoordelijk. Vanuit die verantwoordelijkheid heb ik getracht de laatste jaren een rol te vervullen die wellicht mijn zoon zou kunnen helpen een andere weg te kiezen. Wederom nam ik hem in huis, en ook zocht ik voor hem woonruimte ‘op het platte land’, ver weg van de hem bekende en zo verslavingsgerelateerde scene. Uiteindelijk heeft hij veel baat gehad bij een opname van anderhalf jaar. Lange tijd zonder alcohol, veel inzichten gekregen in zijn eigen doen en laten, zijn verslaving en de beperkingen die een alcohol verslaving, levenslang, met zich meebrengt.
De laatste fase van opname was een beschermde woonvorm.
Dat was een jaar geleden.
Een paar maanden geleden kreeg ik een telefoontje van hem. Hij vertelde bang te zijn dat het weer mis ging en wilde graag een ‘tijdje’ bij ons tot rust komen. De volgende dag kwam hij, vele uren later dan was afgesproken en stomdronken bij ons aan. Mijn jongste zoon die mij nu heeft herinnerd aan zijn verjaardag is die avond vreselijk geschrokken en slaapt er nog bijna dagelijks rottig van. Hij had zijn kamer er voor ingeleverd, was blij zijn ‘oudere broer’ weer te zullen zien maar had de opgeblazen man die lallend en stinkend naar de drank ons huis binnenkwam niet als zijn broer, maar als een enge bedreiging gezien. De volgende morgen heb ik een lang gesprek met mijn jongere kinderen moeten houden in een poging uit te leggen dat hun grote broer ‘ziek’ was en hulp nodig had. Hulp die hij bij ons niet kon krijgen. Mijn oudste zoon heb ik weggebracht tot over de dijk, een buskaart gegeven en geld voor een paar koppen koffie, of drank, wat hij wilde.
Ik had mij wederom door mijn schuldgevoelens laten lijden. Ik had namelijk boter op mijn hoofd. Ik voelde al een tijdje aan dat het weer mis was. Hij belde mij te weinig, hield zich niet aan afspraken en ik deed mijn oogkleppen op tot hij ineens weer op de stoep stond.
Ik wist gewoonweg dat dit niet goed ging komen. En toch doen: zo typisch voor handelen uit schuldgevoel.
Om kort te gaan, na een weekje opvang in de verslavingszorg stond hij weer op straat. Zijn laatste telefoontje was uit Den Helder, hij had daar onderdak gevonden en vroeg mij de huur te betalen. Dat is alweer een week of vier geleden. Nu is hij zesentwintig geworden. En als mijn zoon van tien, die zich er zo veel zorgen over maakt, mij niet had herinnerd aan die verjaardag, was ik het vergeten.

Dat werkt nog beter dan rationaliseren, gewoon niet meer aan denken…

Maart 2010.
Inmiddels is mijn zoon opgepakt door de politie en aangeklaagd wegens bedreiging, vuurwapenbezit, mishandeling en inbraak en overval.
De eis is 4 jaar.

9 Reacties

  1. Jeee, meer weet ik niet te zeggen , brabbelen dat ik meevoel zou onzin zijn ;(
    Maar het raakt me wel , heel diep.
    Het doet mij , zomaar een voorbijganger verdriet , verdriet om jou , om je zoon , gewoon verdriet omdat er iets zo ellendig mislukt is .

  2. Frank Polling

    8 maart 2010 op 10:31

    verschrikkelijk herkenbaar.
    Frank Polling
    frank@vrijheidenkracht.nl

  3. Zit een hele andere, maar toch soortgelijke situatie en je laatste zin is treffend. Zolang ik niet aan de voorvallen en problemen denk, lijken ze niet te bestaan. Maar zodra ik eraan herinnerd wordt of 'het weer eens zover is' wordt ik volledig opgezogen en ben ik als verlamd.

    Schuldgevoel is inderdaad het ergste. Verantwoordelijk ben ik niet, dat weet ik. Het gaat nl om mijn broer en die heb ik niet hoeven opvoeden. Toch voel ik wel schuldgevoel, vooral als ik denk dat ik het liefst geen contact meer wil. Keer op keer blijf ik hem toch helpen…tegen beter weten in.

    Ik hoop ooit de wijsheid en kracht te kunnen vinden om afstand te nemen en eea te kunnen verwerken.

  4. Menno Nicolai

    8 maart 2010 op 10:49

    Ik oefende, noch tijdens, noch na mijn huwelijk het vaderschap uit op een niveau waar ik met tevredenheid op terug kijk. Mijn beide zonen hebben echter op tijd een bij hun passende vrouw ontmoet en nu gaat het goed. Zij en ik hebben dus mazzel gehad. Pas toen het goed ging kon ik afscheid nemen van mijn schuldgevoel …

  5. Het blijft je kind, vergeten doe je misschien een verjaardag maar hèm niet. Triest hoe gebeurtenissen uit een ver verleden kunnen en blijven doorsijpelen naar nu, met alle ellende van dien. Hoop dat je zoon ooit de zin in het leven ontdekt zonder versterkende middelen. Nog een lange weg te gaan.
    Sterkte en respect voor het worldwide opschrijven/afschrijven van een stukje eeuwigdurend verdriet…

    Ninua_

  6. Berend Quest

    8 maart 2010 op 11:49

    Ook jullie allemaal bedankt voor de reacties; het helpt.
    http://berendquest.blogspot.com/2010/03/dank-je-wel.html

  7. We krijgen allemaal wel een stuk "levenservaring" mee, niemand uitgezonderd. Goed, dat je er van uit jouw perspectief zo over durft te schrijven. 't Schokt een heleboel mensen, maar aan de andere zijde sterkt het een hoop mensen ook. Wij zijn niet alleen, we zijn allen lotgenoten.

  8. Herkenbaar…helaas….

  9. arenddlooze

    8 maart 2010 op 21:50

    Hallo Twittervriend,
    Heb nu je verhaal gelezen. Het is een helaas herkenbaar verhaal. Ik heb drie zonen, en de jongste heb ik sinds zijn kleutertijd niet meer gezien, hoor wel alarmerende verhalen. Hij heeft zelf al weer een kind, dat hij ook zelden ziet. Alsof de ellende zich automatisch voortplant. Tot mijn schande moet ik zeggen dat ik er zelden aan denk, het is al lang geleden dat ik hem zag, zeker 25 jaar. Ik aarzelde of ik dit zou schrijven maar besloot het toch te doen, we zijn met meerderen je bent niet alleen. Sterkte.

Zeg het maar!

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.